در طیف وسیعی
از صنایع به کار رفته و بیانگر کاربرد تکنولوژی جدید میباشد. دیجیتال یک زبان
باینری (دودوئی) میباشد که با صفر (حالت خاموش) و یک (حالت روشن) نمایش داده شده
و از اینرو یا سیگنال وجود دارد (حالت روشن) و یا وجود ندارد (حالت خاموش) و حتی
با قدرت سیگنال کم هم اگر سیگنال دیجیتال ارسال شده از سطح حداقل بیشتر باشد یک
تصویر و صدای کامل میتواند بدست آید زیرا حالت روشن، روشن است بدون توجه به این
که قدرت سیگنال چه مقدار بوده است.
در صنعت تلویزیون، دیجیتال به روش مدرنی اطلاق میشود که برنامهها پردازش و ارسال
میشوند.
تکنولوژی مدرن به منظور تبدیل تصاویر و صدا به ارقام (صفر و یک) و فشردهسازی آنان
و ارسال تعداد هرچه کمتر آنها که اطلاعات موردنظر را برساند به کار میرود، این
تکنیکها ارسال چندین کانال تلویزیونی دیجیتال را بر روی یک کانال تلویزیونی
آنالوگ امکانپذیر میسازند.
مشکل تلویزیون آنالوگ
تلویزیونهای متداول تا به حال آنالوگ بودهاند و به نظر میرسد که آنها عملکرد
خوبی داشته و هنگام دریافت سیگنالهای محلی و یا ماهوارهای و همچنین هنگام کار با
سایر دستگاههای جانبی از قبیل DVD، ویدئو VCR و دوربین فیلمبرداری و غیره مشکلی
مشاهده نشده است.
مهمترین مشکل تلویزیون آنالوگ RESOLUTION (وضوح تصویر از نظر جزئیات تصویر و تمایز خطوط) میباشد شاخص وضوح
تصویر (RESOLUTION) با یک عدد که مشخصکننده تعداد اجزای
ریز تصویر (PICTURE
ELEMENT) PIXEL میباشد تعیین میگردد. هرچه این عدد بالاتر باشد جزئیات
تصویر و وضوح و زنده بودن تصویر بهتر است.
در تلویزیون آنالوگ هر تصویر از 625 خط افقی اطلاعات تصویر تشکیل شده که در هر
ثانیه 25 بار تکرار میگردد. در عمل تلویزیون نصف خطوط فوق را در 50/1 ثانیه و نصف
بقیه را در 20 میلی ثانیه بعدی مابین خطوط قبلی نمایش داده و هر تصویر در واقع به
طور کامل در 25/1 ثانیه به روز شده و این نحوه مرور تصاویر به روش مرور خطوط به هم
بافته (INTERLACE
SCANNING) موسوم
میباشد. روش فوق برای سالها عملکرد قابل قبولی داشته است اما اکنون که مانیتورهای
کامپیوتر با وضوح و کیفیت عالی در دسترس میباشند به نظر میرسد همه خواستار
تلویزیونهای بهتری میباشند.
کمترین شاخص وضوح تصویر در صفحات نمایش کامپیوتر 480×640 جزء تصویر (PIXEL) میباشد.
به علت به کارگیری روش مرور خطوط به هم بافته، شاخص وضوح تصویر عملاً در تلویزیون
آنالوگ موجود حدود 400×500 میباشد که نسبت به مانیتورهای قدیمی نیز پائینتر است.
هماکنون مانیتورهای جدید قادر به نمایش جزئیات تصویر 10 برابر بهتر از تلویزیون
آنالوگ میباشد و از نظر کیفیت جزئیات تصویر، وضوح و زنده بودن و ثبات تصویر و رنگ
قابل مقایسه با تلویزیون آنالوگ نمیباشند.
مشکل دیگر تلویزیون آنالوگ وجود تداخل، نویز و سایه در تصویر است. این مشکلات به
طور ذاتی در سیستم آنالوگ وجود داشته و امکان رفع آنها به طور کامل هیچگاه وجود
ندارد و شدت آن بستگی به فاصله گیرنده از فرستنده و موانع سر راه و سایر عوامل
محیطی خارج از کنترل فرستنده و گیرنده دارد.
تلویزیون دیجیتال
تلویزیون آنالوگ که تا به حال کاربرد داشته به روشی اطلاق میشود که روشنایی تصویر
و میزان صدا را به ولتاژ الکتریکی تبدیل نموده و سپس ارسال مینماید.
تلویزیون دیجیتال برخلاف روش آنالوگ از روش ارسال دیجیتال استفاده مینماید و همه
اطلاعات مورد نظر شامل سیگنال تصویر، صدا و دیتا را قبل از ارسال پردازش دیجیتال
مینماید پردازش دیجیتال شامل تبدیل سیگنال آنالوگ به سیگنال دیجیتال که از صفر و
یک تشکیل شده و سپس فشردهسازی آنان و حذف اطلاعات مازاد و ارسال آن به روش خاص
اطلاق میشود.
سیگنال ارسال شده ابتدا به اجزای اولیه تصویر و صدا تقسیم شده و سپس عکس عمل فشردهسازی
به کمک مدارات خاص دکو در گیرنده انجام میشود. به عبارت دیگر اطلاعات به اعداد
تبدیل شده و سپس ارسال و دریافت میگردد.
تا وقتی که علامت “یک” ارسال شده در هنگام دریافت نیز “یک” تشخیص داده شود هیچ
مشکلی در تبدیل معکوس سیگنال به حالت اصلی وجود ندارد و این امر که در مسیر انتقال
سیگنال، نویز و تداخل وجود دارد که بر کیفیت کار مؤثر نیست و صدا و تصویر همانطور
که از فرستنده ارسال شده دریافت میشود.
تلویزیون دیجیتال برحسب کیفیت تصویر به دو نوع تلویزیون با وضوح بالا HIGH DEFENITION TV و تلویزیون دیجیتال استانداردSTANDARD DEFINITION TVتقسیم میشود. HDTV تلویزیون با کیفیت بالا با مرور 1080
خط افقی در هر تصویر با نسبت ابعاد صفحه تصویر 16 به 9 و صدای دالبی دیجیتال
فراگیر میباشد و قابلیت دریافت تصویر صاف بدون چشمک زدن و کیفیت رنگی عالی را
دارد. در حالی که SDTV مشخصات پائینتری داشته و با مرور 480
خط افقی، دارای نسبت ابعاد تصویر تعریف شده نمیباشد و به علت استفاده از روش
دیجیتال، دارای کیفیت تصویر خوب بوده و از عرض باند فرکانس کمتری نسبت به HDTV استفاده مینماید.
مزایای سیستم دیجیتال
علاوه بر کیفیت بالای تصویر که در بخش قبل به آن اشاره شد تلویزیون دیجیتال دارای
مزایای دیگری نیز میباشد که از مهمترین آنها استفاده و کارایی بهتر از طیف
فرکانسی موجود میباشد. 4 تا 6 کانال تلویزیون دیجیتال میتواند به صورت مالتی
پلکس بر روی یک کانال تلویزیون معمولی از طریق آنتن زمینی پخش گردد. همچنین 8
کانال تلویزیونی دیجیتال میتواند از طریق یک کانال ماهوارهای ارسال گردد.
بهرهوری بالاتر از طیف فرکانسی در دسترس به دلیل استفاده از تکنیکهای مدرن فشردهسازی
اطلاعات امکانپذیر شده است. این عملیات با حذف اجزا تکراری و اضافی تصویر (از
قبیل اطلاعات ثابت زمینه) میتواند به ضریب فشردهسازی حدود 20 تا 30 دست یابد. با
استفاده از روشهای استاندارد فشردهسازی اطلاعات MPEG2 میتوان به عنوال مثال اطلاعات یک صحنه HDTV را از Mbps 166 (مگابیت در ثانیه) به کمتر از Mbps 5 فشرده نموده و تقلیل داد.
بر روی هر کانال موجود میتوان Mbps 39/19 سیگنال دیجیتال ارسال نمود. علاوه بر افزایش کانال در سیستم
دیجیتال میتوان خدمات بیشتری ارائه نمود. این خدمات شامل ارسال زیرنویس، راهنمای
الکترونیکی برنامهها، انجام امور بانکی و خرید و اینترنت و استفاده از سرگرمیها
و بازیهای مختلف میباشد.
تلویزیون دیجیتال کیفیت صدای بهتری را نیز عرضه میکند. این امر به دلیل ارسال
صدای با کیفیت CD به روش دالبی دیجیتال DOLBY DIGITAL میباشد که دقیقاً مشابه صدای سینما و
کیفیت DVD میباشد.
مزیت دیگر تلویزیون دیجیتال دریافت تصویر صاف و بدون برفک و سایه میباشد زیرا در
سیستم دیجیتال اگر دریافت تصویر امکانپذیر باشد تصویر دریافت شده مشابه تصویر
ارسال شده خواهد بود.
دریافت سیگنال دیجیتال
هماکنون در اروپا و آمریکا فرستندههای تلویزیون دیجیتال زیادی در حال ارسال
سیگنال دیجیتال میباشند. به عنوان مثال در انگلستان حدود 15 کانال از طریق
فرستندههای زمینی (DIGITAL
TERRESTRIAL TV) و بیش از 60 کانال از طریق ماهواره پخش دیجیتال دارند.
به طور کلی به سه طریقه دریافت سیگنال دیجیتال توسط مصرفکنندگان امکانپذیر میباشد:
الف) در صورتی که فرستندههای زمینی به ارسال سیگنال دیجیتال بپردازند (DTT) مشابه تلویزیون آنالوگ توسط آنتن
هوایی سیگنال دریافت شده و سپس مصرفکننده یا باید تلویزیون دیجیتال داشته باشد و
یا از طریق دستگاه جانبی (SET-TOP BOX) STB که مشابه گیرنده ماهواره است سیگنال دیجیتال را دریافت کرده
و سپس خروجی آن را که سیگنال آنالوگ میباشد به تلویزیون آنالوگ موجود خود وصل
نماید.
بدیهی است برای استفاده از کیفیت بالای سیستم دیجیتال استفاده از گیرنده مخصوص
دیجیتال الزامی است.
ب) امکان دیگر برای ارسال سیگنال دیجیتال از طریق ماهواره میباشد در این صورت
حتماً باید از دستگاه جنبی گیرنده ماهواره برای دریافت استفاده نمود و این امر به
این دلیل است که بخش عظیمی از تلویزیونهای ماهواره تحت کنترل بخش خصوصی و تجاری
میباشد که به دلیل سیستمهای مختلف رمزدار کردن اطلاعات میبایست (ENCRYPTION) مشترکین از دستگاههای جانبی خاص آن
شرکت جهت رمزگشایی استفاده نمایند.
ج) روش دیگری برای ارسال تلویزیون دیجیتال از طریق کابل و مشترک شدن به شرکتهای
تلویزیون کابلی میباشد. در این صورت نیز اگر مصرفکننده تلویزیون دیجیتال نداشته
باشد میبایست از دستگاه جانبی STB مخصوص استفاده نماید.
به نظر میرسد ارسال برنامههای تلویزیون دیجیتال از طریق آنتنهای زمینی به تدریج
جایگزین سیستم فعلی آنالوگ خواهد شد و در آینده تلویزیونهای دولتی ارسال رایگان
تلویزیون دیجیتال را شروع نموده و بخش خصوصی نیز خدمات تلویزیون کابلی (به صورت
آبونمان) را به عهده خواهد گرفت و بدین ترتیب دستگاههای جنبی STB نقش عمدهای در دریافت تلویزیون
دیجیتال خواهند داشت تا به تدریج تلویزیونهای جدید دیجیتال جایگزین تلویزیونهای
موجود گردند. با توجه به گران بودن تلویزیونهای دیجیتال و عدم پخش سیگنال دیجیتال
در اکثر کشورها یک انتقال تدریجی از آنالوگ به دیجیتال وجود خواهد داشت و سیستم
آنالوگ فعلی با بهرهمندی از تکنیکهای دیجیتال در تولید برنامهها، تجهیزات
فرستندهها و گیرندهها برای مدتی به بقای خود ادامه خواهد داد.
به ترتیب زیر عیب یابی را انجام می دهیم
از سیم برق شروع کرده و سپس کلید پاور و..... فیوز ورودی Ac را تست می کنیم .
حال در صورت قطع فیوز به Ptc و یکسوساز پل (
احتمال شورت و یا نشت هر کدام از دیودها ) و خازن صافی ( ازنظرشورت و نشتی ) بررسی
شود خازن های نانویی موازی دیودهای پل را ( که ضربه پیک را کمی کنند . ) فراموش
نکنیم گاهی جرقه زده و شورت یا نشتی پیدا می کنند.
حال اگرهیچکدام از موارد فوق باعث پریدن فیوز نشده بودند باید به مدار سویچینگ
بادقتبیشتری توجه کنیم که Ic سویچ یا عنصر سویچ کننده
پالس ( ترانزیستور ویا Str و ... ) خراب وبه هرحال
سوخته باشد . ونیز چون بعضی از قطعات مانند مقاومت و دیود و یاخازنهای مدار در
نوسانسازی و ایجاد پالس و اصلاح شکل موج موثرند را باید از نظر دور نداشت ممکن است
موجب کشیدن بار اضافی از مدار باشند ( مثلاْ می توانند بجای ایجاد پالس لازم ولتاژ
Dc ثابتی به ورودی سوچینگ اعمال کنند و در
نتیجه جریان زیادی از مدار کشیده شده و فیوز را قطع کند .
گاهی ممکن است شورت در خروجی پاورسوپلای نیز موجب پریدن فیوز شود البته در مدارات
پیشرفته به دلیل کنترلهای زیاد جریان ولتاژ احتمال این خرابی کمتر دیده شده است
پس هیچ وقت فوراْ و بدون اطمینان از مدار فیوز را عوض نکنید.
خازنهای الکترولیتی را حتماْ با خازن سنج تست نموده و توجه زیادی نیز به خازنهای
پلی استر و غیره ......... نموده که گاهی پایه هایشان قطع وصل میشه و باید تعویض
شوند.
مراحل عیب یابی تغذیه سویچ مد در صورت قطع فیوز به شرح زیر است .
در آغاز عیب یابی به سوختن فیوز توجه شود . آیا فیوز کاملاْ سیاه شده و یا فقط قطع
شده است . چون شدت عبور جریان غیر مجاز از فیوز وضعیت خرابی مدار را بیان می کند .
1 - به شکل ظاهری PTC از نظر تغییرات احتمالی
توجه نمائید کوچکترین نقطه سوختگی را نادیده نگیرید.
2 - خازن صافی رابا یک مقاومت 100 الی 500 اهمی وات بالا تخلیه نموده سپس اهم چک
نمائید.
3 - اگر در تست خازن چیز غیر عادی مشاهده نشود .احتمال خراب بودن PTC و دیود پل و خازنهای ضربه گیر پیک زیاد است
.
الف- PTC را از مدار خارج نموده آنرا درکنار گوشمان
بشدت تکان می دهیم در صورتیکه صدای غیر عادی شنیده شد صد در صد PTC خراب است .
ب - ممکن است یکی از دیودهای پل شورت شده باشد .
ج- یکی از چهار خازن ضربه گیر پیک نشت و یا شورت شده باشد .
که در این صورت خازن را به شرح زیر تست می کنیم .
ابتدا یک سر خازن را کاملاْ از مدار خارج نمائید .
تست خازن عدسی ویا پلاستیکی : مولتی متر آنالوگ را در روی رنج Rx10k قرارداده و ازنظر اهمی آنرا تست کنید اصلاْ
به هیچ وجهی نباید نشتی داشته باشد . ( توجه کنید حداقل یک پایه خازن آزاد بوده و
دست با دو ترمینال مولتی متر نباید تماس داشته باشد .
و اگر در تست خازن صافی شورت و یا نشتی مشاهده شود بشرح زیر عمل می کنیم .
1 - تست دیودهای پل یا پل دیود
2 - ترانزیستور و یا STR و یا ... در خروجی
رگولاتور را تست نمائید.گاهی خرابی ترانزیستوردرایور نیز موجب افزایش بایاس پایه
بیس خروجی شده و ضمن خراب کردن ترانزیستور خروجی باعث سوختن فیوز نیز می شود.
توجه : در صورت صدمه دیدن خروجی رگولاتور حتماْ مقاومتهای کنترل جریان ) پای امیتر
ویا سورس ویا ... ) رابا اهم متر دیجیتالی ( یا اهم متر دقیق در رنج Rx1 ( تست کنید .
3 - خود خازن صافی شورت و نشت دارد .
4 - گاهی در ثانویه تغذیه نیز شورت دیود یکسو ساز ولتاژ اصلی) تغذیه کننده
هریزنتال( و شورت خازن صافی آن موجب سوختن فیوز و خراب شدن ترانزیستور خروجی
رگولاتور می شود.
می
دانیم که رگولاتورهای سوئیچ مد از دو بخش اولیه که شامل مدارات یکسوساز و راه
انداز و نوسا نساز و نمونه بردارهای Ac وdc و بخش خروجی و اولیه
ترانس چا پر می باشند و به مجموعه این طبقات بخش Hot یا گرم گویند که به
معنای قسمت غیر ایذوله ویا
بخشی که خطر برق گرفتگی دارد می باشد . و بخاطرهمین بخش گویند در تعمیرات
جهت جلوگیری از خطر برق گرفتگی بهتر است از ترانس ایذوله استفاده شود .
بخش ثانویه : باایجاد پالس در اولیه ترانس چاپر در ثانویه می توان ولتاژهای
تغذ یه متعد د متناسب با دور وقطر سیم، ایجاد نمود .
این ولتاژها برای تغذیه نقاط مختلف کار برد دارد . مثلاً درتغذ یه تیونرif و Ic های پردازشگر تصویر
ومیکروکنتولر و ورتیکال، هریزنتال ، صوت ، خروجی Rgb ولامپ تصویر از ولتاژ
کار مناسب همان طبقه استفاده می شود .
می دانیم ولتاژ بایاس هرکدام از این طبقات باهم اختلاف دارند . مثلاً خروجی
هریزنتال در محدوده 100 الی 150 ولت و لامپ تصویر برای هرکدام از پایه ها ولتاژ
متناسب خود را می خواهد . در بخش تقویت کننده های آنالوگ در محدوده 8 الی 12 ولت و بخش دیجیتال در
مدلهای قدیمی 5 ولت و در مدلهای جدید
گاهی ازولتاژهای 7/2و یا 3/3 استفاده می شود .
مشخصاً قطع هر کدام ازاین ولتاژها باعث اشکال در طبقه ای که تغذیه می کنند
می شود . بنا براین بایستی به چگونگی عیب ایجاد شده
توجه نمود .
برای این منظور بعداز رفع اشکال در اولیه تغذیه، خروجی های نقاط مختلف
ثانویه را چک می کنیم هرکدام از این ولتاژ ها را مطابق نقشه ارائه شده کنترل می
نمائیم .
گاهی مشاهده می شود برای تثبیت بیشتر ولتاژ از رگولاتورهای معمولی ( خطی )
نیز استفاده شده است به زنرهای تثبیت کننده توجه نموده ، می دانیم در رگولاتورها
از بایاس معکوس زنرها استفاده می شود بنابر این به ولتاژ نامی این گونه زنرها توجه
بیشتری مبذول شود اتفاقاً ولتاژ نامی زنر هارا روی آن می نویسند بنابراین دوسر این
زنرها را ولتاژگیری می کنیم بایستی به اندازه ولتاژ نامی شان افت ولتاژ داشته
باشیم .
وگاهی از انواع Ic های رگولاتور استفاده
می شود مثلاً
Ican7805 که خروجی آن 5 ولت و Ic
An7808 که خروجی آن برابر 8 ولت مباشد . می توان در این گونه موارد هم خروجی وهم
ورودی این Ic هارا ولتاژ گیری نمود
. که خود در عیب یابی تغذیه به ما کمک می کند . لابد نیاز به توضیح ندارد که ورودی
اینگونه Ic ها بایستی چند ین ولت
از خروجی شان بیشتر باشد تا بتوانند ولتاژ تثبیت شده نامی خودشان در خروجی داشته
باشند .
در ثانویه بعضی از مدارات تغذ یه از رگولاتورهای Ic
Lm317 استفاده می شود اینic ها پایه زمین ندارند وبوسیله
یک مقاومت از خروجی به ورودی می توان آنها را فعال نمود روی این مقاومت معمولا25/1
افت ولتاژ داریم یعنی همواره خروجی 25/1 ولتاز ورودی بیشتر است .
در مدارات از این رگولاتورها بیشتر به منظور فرمان روشن ویا خاموش نمودن
دستگاه ویا به عنوان یک رگولاتورهای قابل تنظیم ازآن ها استفاده می شود .
از عنصر دیگری بنام فتو کوپلر(اپتو کپلر) نیز به منظورکنترل جریان و یا
فرمان استند بای ویا روشن نمودن دستگاه استفاده می -شود . که معمولاً ساختمان
داخلی ساده ای مرکب از یک گیرنده وفرستنده نوری و عایق از هم دارند .
به مدار فرمان استند بای و یا فرمان روشن نیز توجه نموده نقشه را بررسی
کنیم وتا معلوم شود که این فرامین از کدام پایه Ic میکرو صادر می شود .
به خازنهای صافی توجه شود از نظر ظاهری باد کرده ویا نترکیده باشند و الزاماً گاهی
مجبور به خارج نمودن خازن از مدار میشویم تا آنرا از نظر میزان ظرفیت کنترل نمائیم
. می دانیم الکترولیت داخلی اینگونه خازنها به مرور زمان خشک شده و تغیر ظر فیت می
دهند پس در تلویزیونهای قدیمی کنترل ظرفیت آنها لازم است ویا در مواقعی که ازاین
خازنها به عنوان کوپلاژ استفاده می شود و داغ شده زوتر خراب می شوند در این گونه
موارد بهتر است به درجه کار خازن نیز توجه شود و از خازنهای مناسب مدار استفاده
شود .
نکته مهمتر در مورد خازن های الکترولیتی ( شیمیایی ) این است که گاهی می
ترکند والکترولیت داخلشان که مایع و هادی می باشد روی شاسی را می پوشانند و بایستی
شاسی را خوب با مواد پاک کننده وحلال ( مثلا ً تینر خشک ) شسته و پاک نمود در این
موارد لازم به ذکر است تا کاملا ًشاسی را تمیز نکرده ایم تلویزیون را روشن نکنیم .
نکته بعدی این است که درتغذ یه های سوئیچ مد از دیودهای فرکانسی استفاده
می شود که از نظر تست همانند دیودهای معمولی تست می شوند ولی برای یکسوسازی فرکانس
بالا کاربرد دارند در صورتیکه از دیودهای معمولی استفاده شود بعلت ظرفیت خازنی
زیاد مابین نیمه هادیها زود داغ می شوند و سریعاً می سوزند